حرف شنوی را به کودک خود یاد دهیم.

كودكان مشابه بقيه افراد هستند: آنها ممكن است برخي وقتها حرفهاي ديگران را گوش ندهند. در واقع در اين سن شما بايد به آنها ياد بدهيد كه چگونه به حرفهاي ديگران توجه كنند. اما آنچه در اغلب موارد اتفاق مي افتد اين است كه والدين يك چيز را 10 مرتبه تكرار مي كنند سپس شمارش معكوس را براي تنبيه كودك آغاز مي كنند. نتيجه اين كار اين است كه كودك ياد مي گيرد كه هيچ وقت قبل از بار دهم به حرفهاي آنها گوش ندهد.

كودك شما با گوش نكردن به حرفهاي شما سعي مي كند توجه شما را جلب كند؛ كه البته نق زدن دائمي نوع خوبي از توجه كردن به كودك نيست! اما اگر كودك شما بتواند هنر حرف شنوي را به خوبي ياد بگيرد به پيشرفت فرآيند يادگيري در او كمك مي كند؛ موجب مي شود تا بيشتر به علائم هشدار توجه كند؛ به او كمك مي كند تا با شما و معلمانش و ساير بزرگترهايي كه از او انتظار مي رود تا به آنها احترام بگذارد بهتر كنار بيايد؛ و همچنين به او كمك مي كند تا دوستان بهتري پيدا كند. استراتژيهاي ساده اي وجود دارند كه اگر به طور مداوم از آنها استفاده كنيد كودك شما مهارتهاي لازم براي تبديل شدن به يك "شنونده خوب" را فرا مي گيرد. فراموش نكنيد كه هيچگاه براي آموزش دادن به كودك زود نيست! ممكن است يك كودك در اين سن نتواند به خوبي يك كودك 5 ساله به حرفهاي شما گوش بدهد اما باز هم مي تواند تا حد زيادي حرف شنوي داشته باشد.

براي حرف زدن با كودك، همسطح او قرار بگيريد

همه پدر و مادرها دير يا زود مي فهمند كه حرف زدن با كودك در حالتي كه مثلا شما ايستاده ايد و او روي زمين نشسته است به ندرت اثر مناسب را بر كودك مي گذارد. البته اگر شما از يك اتاق ديگر شروع به حرف يا داد زدن بكنيد نتيجه كمتري خواهيد گرفت! جلوي كودك روي زمين بنشينيد يا او را بغل كنيد تا بتوانيد مستقيما در چشمانش نگاه كرده و توجهش را به خودتان جلب كنيد. اگر بر سر ميز صبحانه در كنار او بنشينيد و به او يادآوري كنيد كه چيپس ذرتش را بخورد يا شب هنگام و قبل از خاموش كردن چراغ، كنار تخت خوابش بنشينيد و با او حرف بزنيد او بيشتر به شما توجه خواهد كرد.

واضح و روشن حرف بزنيد

حرف خود را واضح، ساده و مقتدرانه بگوييد. اگر شما حرف زدن درباره يك موضوع را بيش از حد كش بدهيد، كودك چندان توجه نخواهد كرد. اگر كلمات زيادي را استفاده كنيد كودك نمي تواند به راحتي مفهوم حرفهاي شما را بفهمد: «هواي بيرون واقعا سرد است. تو هم اخيرا مريض بوده اي. پس بايد قبل از اينكه به فروشگاه برويم ژاكت خودت را بپوشي». برعكس يك جمله مانند: «بايد ژاكتت را بپوشي» صريح و روشن است. در صورتي كه كودك شما گزينه ديگري ندارد و تنها مي تواند كار مورد نظر شما را انجام دهد بهتر است جمله خود را به صورت سوالي مطرح نكنيد؛ بعنوان مثال «وقتشه كه توي صندلي ات توي ماشين بشيني» بسيار بهتر است از اينكه بگوئيد «بيا بشين توي ماشين، باشه عزيزم؟».

حرف خودتان را اجرا كنيد؛ سريع!

براي كودك روشن كنيد كه دقيقا آنچه را گفته ايد اجرا خواهيد كرد؛ و تهديد يا قولي ندهيد كه نتوانيد آن را اجرا كنيد. مثلا اگر به كودك دوساله خود مي گوييد: «تو بايد هنگام شام شير هم بخوري» پنج دقيقه بعد حرفتان را عوض نكنيد و مثلا آب ميوه را به جاي شير پيشنهاد ندهيد. اگر به او اخطار داديد كه «اگر برادرت را بزني بايد نيم ساعت داخل اتاقت بماني» هنگامي كه او اين كار را كرد واقعا او را براي نيم ساعت به اتاقش بفرستيد. اطمينان حاصل كنيد كه همسر شما نيز كارهايتان را تائيد كرده و به تصميماتتان احترام مي گذارد تا احيانا كار همديگر را تخريب نكنيد.

پيام و حرف خود را مجددا تقويت كنيد

در اغلب موارد بهتر است كه با انجام برخي كارهاي عملي، خصوصا هنگامي كه مي خواهيد كودكتان را از انجام دادن كاري كه برايش جذاب است منصرف كنيد، حرف و پيام خود را تقويت كنيد. مثلا بگوييد: «وقت خواب است!» سپس از يك اشاره بصري (كليد چراغ را خاموش و روشن كردن) يك اشاره فيزيكي (يك دست را روي شانه اش بگذاريد و به آرامي او را از طرف عروسكش به سمت خودتان متوجه كنيد) يا هدايت او به سمت اتاق خواب (او را به طرف اتاق خواب ببريد، پرده ها را بكشيد و بالش را آماده كنيد) استفاده كنيد.

اخطار بدهيد

قبل از اينكه تغييري در وضعيت يا موقعيت او بدهيد يا قبل از اينكه بخواهيد كار خاصي انجام بدهيد به او اخطار بدهيد تا متوجه شود، خصوصا اگر مشغول بازي با عروسك يا دوستش است. مثلا پيش از ترك خانه به او بگوييد: «ما بايد چند دقيقه ديگر برويم. وقتي صدايت كردم بايد لوازم نقاشي را جمع كني و دستهايت را بشويي».

سعي كنيد دستورات واقع بينانه به او بدهيد

اگر شما به يك بچه دو ساله بگوييد كه اسباب بازيهايش را جمع كند او به اطراف اتاق نگاهي مي اندازد و يك جواب سربالا مي دهد: خوب ديگه، اَُه! در عوض يك كار مشخص را به او واگذار كنيد. مثلا اول بگوييد كه بلوكهاي زردرنگ را جمع كند سپس اين كار را به يك بازي تبديل كنيد: «حالا بلوكهاي آبي رنگ را جمع كن».

او را تشويق كنيد و به او انگيزه بدهيد

داد و بيداد كردن و دستور دادن ممكن است در برخي كودكان موجب شود كه حرفهاي شما را گوش بدهند، اما هيچ كدام از آنها از اين كار خوششان نمي آيد. اكثر كودكان وقتي بهترين پاسخ را به درخواستهاي شما مي دهند كه با بامزگي و خوش اخلاقي با آنها برخورد كنيد. مثلا بعضي وقتها مي توانيد با يك لحن بچه گانه يا بامزه و يا به صورت آواز و آهنگ با آنها حرف بزنيد. شما مي توانيد اين جمله را با آهنگ يكي از شعر هاي كودكانه و با آواز برايشان بخوانيد: «وقتش شده كه دندانهايت را بشويي». بهتر است بر اين نكته تاكيد كنيد كه اگر وظيفه شناس باشند چه مزايايي برايشان دارد؛ مثلا بهتر است به جاي گفتن «بايد دندانهايت را بشويي وگرنه آنها را كرم مي خورد» يا «برو دندانهايت را مسواك بزن همين حالا» بگوييد: «دندانهايت را مسواك بزن و در عوض مي تواني لباس خواب دلخواهت را انتخاب كني». پس از اينكه او دندانهايش را مسواك زد تشويقش كنيد: «آفرين چه بچه حرف گوش كُني!».

نشان دادن بامزگي، مهرباني و اعتماد در اين مدل از حرف زدن با كودك موجب مي شود كه كودك "بخواهد" كه به حرفهاي شما گوش بدهد زيرا مي فهمد كه شما او را دوست داريد و فكر مي كنيد كه او "يك بچه خاص" است. اين نكته حتي در روشهايي كه نياز به سخت گيري دارند بسيار مهم است. دادن دستورهاي صريح و مقتدرانه به اين معنا نيست كه شما بايد بداخلاق يا تُندخو باشيد؛ در واقع وقتي اين دستورها به همراه يك لبخند يا در بغل گرفتن كودك باشند بسيار موثرتر خواهند بود. آنگاه كودك مي فهمد كه اگر به شما و حرفهايتان توجه كند نتيجه آن را هم مي بيند.

رفتار خوب را براي او الگوسازي كنيد

كودكان خردسال اگر ببينند كه شما با دقت و به خوبي به حرفهاي آنها گوش مي دهيد، آنها نيز حرف شنوي را بهتر ياد مي گيرند. سعي كنيد عادت كنيد كه با همان احترامي كه به بزرگترها مي گذاريد به حرفهاي كودك خود توجه كنيد. وقتي كه او با شما حرف مي زند به او نگاه كنيد مودبانه پاسخ دهيد و بدون پريدن وسط حرفهايش به او اجازه بدهيد تا حرفش را تمام كند. ممكن است هنگامي كه مشغول پختن ناهار يا شام هستيد كودكتان شروع به صحبت كردن كند؛ در اين حالت سعي كنيد از او دور نشويد و هنگامي كه او حرف مي زند به او پُشت نكنيد؛ هر چند ممكن است رعايت اين موارد واقعا دشوار باشد. در واقع همانند بسياري رفتارهاي ديگر نمي توانيد به كودك بگوييد: «آن كاري را كه من مي گويم انجام بده؛ اما آن كاري را كه من مي كنم تقليد نكن»؛ كودكان حرف شنوي را از رفتارهاي شما ياد مي گيرند نه از دستورهاي شما.